Câu 1 – Chương trình địa phương (Trang 175 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Hãy tìm trong những phương ngữ em đang sử dụng hoặc trong một phương ngữ mà em biết những từ ngữ:
a) Chỉ các sự vật, hiện tượng,… không có tên gọi trong các phương ngữ khác và trong ngôn ngữ toàn dân.
Mẫu: nhút (phương ngữ Trung), bồn bồn (phương ngữ Nam).
b) Đồng nghĩa nhưng khác về âm với những từ ngữ trong các phương ngữ khác hoặc trong ngôn ngữ toàn dân.
Mẫu:
Phương ngữ Bắc Phương ngữ Trung Phương ngữ Nam
cá quả cá trào cá lóc
lợn heo heo
ngã bổ té
c) Đồng âm nhưng khác về nghĩa với những từ ngữ trong các phương ngữ khác hoặc trong ngôn ngữ toàn dân.
Mẫu:
Phương ngữ Bắc Phương ngữ Trung Phương ngữ Nam
ốm: bị bệnh ốm: gầy ốm: gầy
Trả lời:
a) Chỉ sự vật, hiện tượng…không có tên gọi trong các phương ngữ khác và ngôn ngữ toàn dân :
– Móm : lá cọ non, phơi tái dùng để gói cơm nắm, thức ăn các loại.
– Nhút : Món ăn làm bằng xơ mít với một số thứ khác, được dùng phổ biến ở Nghệ An – Hà Tĩnh.
– Đước : cây mọc ở vùng ngập mặn Tây Nam Bộ, rễ chùm lớn, hạt nảy mầm ngay trên cây.
b) Đồng nghĩa nhưng khác về âm
Phương ngữ Bắc Phương ngữ Trung Phương ngữ Nam
Bát Đọi Chén
Mẹ Mẹ Má
Bố Cha, Bo Ba, Tía
c) Đồng âm nhưng khác về nghĩa
Từ ngữ Phương ngữ Bắc Phương ngữ Trung Phương ngữ Nam
Hòm Dụng cụ để đựng đồ Quan tài Quan tài
Bổ Có ích Ngã Té
Mắc Treo lên Bận Đắt
Câu 2 – Chương trình địa phương (Trang 175 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Cho biết vì sao những từ địa phương như ở bài tập 1.a không có từ ngữ tương đương trong phương ngữ khác và trong ngôn ngữ toàn dân. Sự xuất hiện những từ ngữ có thể hiện tính đa dạng về điều kiện tự nhiên và đời sống xã hội trên các vùng miền của đất nước ta như thế nào?
Trả lời:
– Có những từ địa phương vì có những sự vật hiện tượng xuất hiện ở địa phương này nhưng không xuất hiện ở địa phương khác.
– Sự xuất hiện từ ngữ địa phương cho thấy Việt Nam, là một đất nước có sự khác biệt giữa các vùng, miền về tự nhiên tâm lý, phong tục tập quán.
Câu 3 – Chương trình địa phương (Trang 175 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Quan sát hai bảng mẫu ở bài tập 1 và cho biết những từ ngữ nào (ở trường hợp b) và cách hiểu nào (ở trường hợp c) được coi là thuộc về ngôn ngữ toàn dân.
Trả lời:
Từ ngữ thuộc vào ngôn ngữ toàn dân trong trường hợp (1.b), (1.c) :