Từ “phân vân” biểu hiện điều có nên đi hay là dừng lại, có nên tiến sâu vào con đường tình ái hay là rút lui? Đây là mặc cảm của con người không những tình yêu mang đến phép màu cho con người mà khi mất tình yêu thì như mất tất cả.
Đến khố thứ 5: Đã phát biểu một quan điểm nhân sinh, một sự giải thích rằng tình yêu không cần một sự mai mối nghi thức nào cả mà tình yêu bởi xuất phát từ một nguyên nhân đặc biệt: Do họ “ngơ ngẩn" với nhau nên ngay giờ phút này đây nhân vật “anh” đã thấy đám cưới lòng viên mãn một tình yêu.
Con người là kết tinh cuối cùng mà tạo hóa ban phát. Chữ duyên của thiên nhiên không cần lí giải. Cái duyên của con người do thiên nhiên xui khiến. Thiên nhiên, quan hệ cặp đôi với nhau, những vật vô tri, vô hình với những vật hữu hình cũng quan hệ cặp đối với nhau. Chính vì thế lòng anh và lòng em quan hệ cặp đôi với nhau là một quy luật rất tự nhiên.
Chính cái chiều hôm ngơ ngẩn với những vần thơ trong sáng đã nói về quan hệ cặp đôi ở trên đã làm nhà thơ ngơ ngẩn. Nga ngẩn là một thèm muốn, một khát vọng muốn được hạnh phúc, muốn được như thiên nhiên. Nhà thơ cho rằng “lòng cưới lòng” là cái tình yêu đích thực nhất. Và chữ duyên đã được chứng minh theo lối quy nạp: “chiều" cặp đôi với “nhánh duyên”, đôi chim hót hạnh phúc trong vòm lá, Trời đổ màu xanh cho vòm me, ngay cả thế giới vô hình của gió, của nắng cũng cặp đôi với thế giới hữu hình Đó là con đường, là cảnh hoang... Anh với em có lứa có đôi với nhau cũng là một tất nhiên, là một lẽ rất tự nhiên.
KẾT LUẬN
Xuyên suốt cả bài Thơ duyên dường như có một số câu chữ rất đăng đối, bao nhiêu câu thơ nói về thiên nhiên thì dường như ứng với nó là bấy nhiêu cầu nối về con người. Như vậy con người nó luôn luôn hòa quyện vào trong: Thiên nhiên. Tình yêu của con người luôn hòa hợp với tình yêu của đất trời, vũ trụ. Con người và thiên nhiên đã sống trong không khí của thơ duyên có vẻ mơ hồ nhưng rõ ràng là định hướng để có một tình yêu.
Xuân Diệu đã ghi thêm vào cuốn từ điển lình yêu bằng thơ mà ông hàng mơ ước một định nghĩa về chữ duyên rất quyến rũ, mới lạ, bất ngờ và ngẫm nghỉ nó rất đúng, rất đáng để chúng ta suy ngẫm.
