So sánh

Phần I

SO SÁNH LÀ GÌ?

1. Tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong câu:

a) Trẻ em như búp trên cành.

b) Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.

2. 

- Các sự vật, sự việc được so sánh với nhau:

+ Trẻ em so sánh với búp trên cành.

+ Rừng đước dựng lên cao ngất so sánh với hai dãy trường thành vô tận.

- Có thể so sánh như vậy vì chúng có nét tương đồng với nhau:

+ Trẻ em và búp trên cành: non tơ, cần được nâng niu,...

+ Rừng đước và dãy trường thành: dựng lên cao, thẳng đứng, dài dặc,...

- Mục đích so sánh là để:

+ Tạo ra hình ảnh mới mẻ cho sự vật, sự việc quen thuộc.

+ Gợi cảm giác cụ thể, thích thú, hấp dẫn khi nghe, nói, đọc, viết.

+ Khả năng diễn đạt phong phú, sinh động của tiếng Việt.

3. Sự so sánh trong những câu trên khác với câu sau ở chỗ:

- Trong ví dụ a, b: so sánh để làm nổi bật cái được nói đến thông qua liên hệ giống nhau giữa các sự vật, sự việc (là một biện pháp tu từ).

- Trong câu “Con mèo vằn…”: so sánh để phân biệt đặc điểm khác nhau giữa các sự vật, sự việc (không phải là biện pháp tu từ).

Phần II

CẤU TẠO CỦA PHÉP SO SÁNH

1. Mô hình phép so sánh:

2. Các từ so sánh khác: là, như là, tựa như, hệt như, y như, chẳng bằng,…

3. Cấu tạo của phép so sánh trong những câu dưới đây có điểm đặc biệt là:

- Vế B được đảo lên trước vế A:

+ Chí lớn ông cha như Trường Sơn

+ Lòng mẹ bao la sóng trào như Cửu Long.

+ Con người không chịu khuất như tre mọc thẳng.

- Thay từ so sánh bằng dấu “:” và dấu phẩy để nhấn mạnh vế B.

Phần III

LUYỆN TẬP

Câu 1 -> 2

Trả lời câu 1 (trang 25, SGK Ngữ văn 6, tập 2):

Tìm thêm ví dụ:

a) So sánh đồng loại:

- So sánh người với người:

Người là Cha, là Bác, là Anh,

Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ.

- So sánh vật với vật:

Tiếng suối trong như tiếng hát xa.

b) So sánh khác loại:

- So sánh vật với người:

Thân em như ớt trên cây

Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng.

- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:

Chí ta như núi Thiên Thai ấy

       Đỏ rực chiều hôm, dậy cánh đồng

        Lòng ta như nước Hương Giang ấy

                Xanh biếc lòng sông, những bóng thông.

Trả lời câu 2 (trang 26, SGK Ngữ văn 6, tập 2):

- khỏe như voi.

- đen như cột nhà cháy.

- trắng như tuyết.

- cao như cây sào.

Câu 3 -> 4

Trả lời câu 3 (trang 26, SGK Ngữ văn 6, tập 2):

Những câu văn có sử dụng phép so sánh:

* Trong Bài học đường đời đầu tiên:

- Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.

- Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.

- Chị mới tròn mắt, giương cánh lên như sắp đánh nhau.

- Mỏ Cốc như cái dùi chọc xuyên cả đất.

* Trong Sông nước Cà Mau:

- Sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.

- Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác.

- Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.

- Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.

 Trả lời câu 4 (trang 27, SGK Ngữ văn 6, tập 2):

Chính tả (Nghe - viết): Sông nước Cà Mau (từ Dòng sông Năm Căn mênh mông đến khói sóng ban mai.)