Phân tích đoạn trích Đám tang lão Goriô của H.Balzac.

   Cùng với Goriô, chàng sinh viên Rastignac là nhân vật chính xuyên suốt tiểu thuyết và cùng có mặt từ đâu đến cuối đoạn trích Đám tang lão Goriô. Thái độ của Balzac đối với các nhân vật đã phân tích trên kia toát lên qua ngôn từ của người kể chuyện bao gồm nội dung kể và cả những lời bình kèm theo. Nếu không có mấy chữ "làm cho anh ta kiếm được mấy món tiền đãi công kha khá” thì Christophe gây được thiện cảm nhiều hơn với chúng ta, nhất là lời tình yêu nhận xét về người quá cố. Người kể chuyện nhấn vào chi tiết hai vị linh mục đến chậm để mọi người phải cố chờ đợi ( “trong khi chờ hai vị linh  mục... ") sau đó lại giục giã đi nhanh để khỏi chậm trễ... Người kể chuyện còn bình thêm  một câu chua chát: “Họ tiến hành tất cả nghi lễ xứng dáng bảy mươi quan trong một thời kì mà tôn giáo không lấy gì làm giàu lắm để cầu kinh làm phúc nghĩa là chi vẻn vẹn hai mươi phút ở nhà thờ. Còn bài kinh ngắn ngủi nơi nghĩa trang chắc phải tính riêng vì có mấy chữ: “do chàng sinh viên trả tiền”.

   Trái lại, nhìn chung, nhà văn tỏ ra có thiện cảm với Rastignac, và truyền được tình cảm ấy đến người đọc. Ta xúc động về tấm lòng của chàng với ông Goriô, về cái nghẹn ngào của chàng " xiết chặt bàn tay Christophe mà không nói nên lời”, về giọt nước mắt của chàng như được thăng hoa qua lời bình của người kề chuyện: "Giọt nước mắt trào ra vì những nỗi xúc động thiêng liêng của một trái tim trong trắng, cái thứ nước mắt rơi xuống mặt đất rồi từ đó lại vút lên đến tận trời cao”.

   Song đấy lại là “giọt nước mắt cuối cùng của người trai trẻ”. Nhà văn muốn xây dựng Rastignac thành một nhân vật cũng bị biến chất đi trong xã hội tôn thờ tiền tài và danh vọng. Giọt nước mắt đánh dấu bước ngoặt quá trình phát triển tính cách của chàng, trở thành cái mốc phân chia hai giai đoạn của cuộc đời chàng. Những điều chứng kiến đau lòng về thói đen đời bạc không làm  cho chàng rút ra bài học đúng đắn về cách xử thế, mà lại là bài học vứt bỏ đi bản chất tốt đẹp của mình.

   Mầm mống của sự chuyển biến tính cách thực ra đã có từ lâu. nhưng bây giờ mới là thời điểm quyết định. Vẫn đôi mắt thôi nhưng lúc này là “giọt nước mắt trào ra...” còn bây giờ là cái nhìn “gần như thèm thuồng” vào cái nơi tập trung của xã hội thượng lưu, cái nhìn "như trút nước mật của nó". Ngôn từ của người kể chuyện bắt đầu chuyển sang giọng phê phán.

   Dưới ngòi bút của Balzac, cái khoảng thàh phố Paris giữa cột đồng trụ của quảng trường Vendôme và đỉnh mái tròn điện Invalides vừa là khung cảnh hiện thực, nơi sinh hoạt của những kẻ giàu sang thời đó, vừa mang ý nghĩa tượng trưng cho xã hội thượng lưu nói chung, Rastigiiac nhân cách hóa nó, hình dung nó như một đó vật mà anh phải chiến thắng. Không phải ngẫu nhiên nhà văn viết hoa từ Xã Hội ở câu cuối cùng.

   Đám tang lão Goriô kết thúc quyển tiểu thuyết này, khép lại cuộc đời ông Goriô, nhưng nó lại mở ra với cuộc đời của Rastignac. Ta biết rằng sang những tiểu thuyết khác, nhà văn để cho nhân vật đó ngày càng leo cao trên nấc thang danh vọng, nhưng chẳng còn đâu tâm hồn trong tráng của chàng sinh viên nghèo ngụ tại quán trọ của bà Vauquer ngày xưa.