I. Đọc – hiểu văn bản:
Câu 1: Hình thức dùng câu đố để thử tài nhân vật có phổ biến trong truyện cổ tích không? Tác dụng của hình thức này?
Dùng câu đố để thử tài nhân vật rất phổ biến trong truyện cổ tích. Hình thức này có tác dụng là:
- Tạo ra thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng và phẩm chất của mình.
- Tạo tình huống để cốt truyện phát triển.
- Gây hứng thú hồi hộp cho người đọc, người nghe.
Câu 2: Sự mưu trí, thông minh của em bé được thử thách qua mấy lần? Lần sau có khó hơn lần trước không? Vì sao?
* Sự mưu trí, thông minh của em bé được thử thách qua 4 lần:
- Lần 1: trả lời câu hỏi của viên quan “Trâu cày một ngày được mấy đường?”.
- Lần 2: giải được câu đố của vua đối với dân làng: 3 thúng gạo nếp với 3 con trâu đực phải nuôi làm sao cho ba con trâu đẻ thành chín con trong một năm để nộp cho vua.
- Lần 3: Cũng là thử thách của vua: một con chim sẻ làm được ba mâm cỗ thức ăn.
- Lần 4: câu đố của sứ thần nước ngoài: xâu một sợi chỉ mảnh qua ruột con ốc vặn rất dài.
* Sự thử thách càng ngày càng khó vì:
- Xét về người đố: lúc đầu chỉ là một viên quan – hai lần nhà vua đố - sứ thần nước ngoài.
- Tính chất câu đố: ngày một oái oăm và khó hơn.
Câu 3: Trong mỗi lần thử thách, em bé đã dùng những cách gì để giải những câu đố oái oăm? Theo em, những cách ấy lí thú ở chỗ nào?
* Trong mỗi lần thử thách, em bé đều rất thông minh và em bé đã dùng những cách sau để giải đố:
- Lần 1: em bé đã đố lại viên quan.
- Lần 2: em bé để vua tự nói ra sự phi lí của mình.
- Lần 3: cũng bằng cách đố lại “mang cái kim về rèn thành một con dao xẻ thịt chim”.
- Lần 4: dùng kinh nghiệm đời sống dân gian (hát bài đồng dao).
* Những cách giải đố của cậu bé thông minh, lí thú ở chỗ:
- Lần 1: đẩy thế bí về phía viên quan, lấy “gậy ông đập lưng ông”.
- Lần 2: làm cho người ra câu đố tự thấy vô lý.
- Lần 3: những lời giải đố của em bé thường không dựa vào sách vở, dựa vào kinh nghiệm đời sống và trí thông minh của em bé.
- Lần 4: em bé giải đố bằng một bài đồng dao.
Câu 4: Hãy nêu ý nghĩa của truyện cổ tích “Em bé thông minh”:
- Truyện đề cao trí thông minh dân gian.
- Nhân dân muốn khẳng định khả năng của người lao động, khẳng định khả năng và trí khôn dân gian luôn có ích và luôn được vận dụng vào thực tế.
- Truyện tạo ra tiếng cười hài hước, mua vui cho người đọc, người nghe.
II. LUYỆN TẬP:
1. Kể diễn cảm truyện này.
2. Hãy kể một câu chuyện “Em bé thông minh” mà em biết.
Tham khảo truyện “Trạng Quỳnh”.
