Tại sao Nguyễn Khoa Điềm lại viết “Trong anh và em hôm nay đều có một phần Đất Nước?” Đoạn thơ đã đem đến những gì để làm phong phú thêm “phần Đất Nước” ấy?

Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình

Phải biết gắn bó và san sẻ

Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở

Làm nên Đất Nước muôn đời...

   Đoạn trích đã mang đến cho tôi những nhận thức và tình cảm mới mẻ về Đất Nước. Không chỉ thế, đoạn trích còn chỉ rõ cho tôi và bạn — thế hệ hôm nay - phải làm gì cho đất nước, non sông. Mảnh đất này đã thấm biết bao xương máu, mồ hôi và nước mắt của thế hệ đã qua, mảnh đất này là sự hóa thân của bao người con gái con trai. Điều có ý nghĩa duy nhất mà chúng ta có thể làm được đế thể hiện lòng biết ơn với thế hệ qua là phái học tập để dựng xây, gìn giữ, bảo vệ những thành quả muôn đời của cha ông ta, để những đứa trẻ khi sinh ra đều có được cái hạnh phúc lớn lao, có được “niềm tin rất thật” về “hạnh phúc có trên đời”, để cho mỗi người Việt Nam có “một phần Đất Nước” cho riêng mình thật phong phú, đa dạng mà cũng thật giản dị, gần gũi.

   Chương V - Đất Nước được bao bọc bời không khí của văn hóa dân gian. Nguyễn Khoa Điềm đã sứ dụng rất linh hoạt và sáng tạo “phần Đất Nước” về ngôn ngữ dân tộc cùa mình. Đó không chỉ là cách sử dụng là thủ pháp nghệ thuật mà qua đó nó tập trung thể hiện tư tưởng, linh hồn cùa đoạn trích “Đất Nước của Nhân dân”. Đọc qua đoạn trích, tôi thấy vốn liếng về văn hóa dân gian của mình thật quá ít ỏi và tài năng của Nguyễn Khoa Điềm trong việc sử dụng có sáng tạo ngôn ngữ dân tộc thật tài tình. Có khi ông trích nguyên văn một câu ca dao:

Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”

Nước là nơi “con ca ngư ông móng nước biển khơi”

Nhưng có khi chỉ bằng rất ít từ ông đã gợi tả cả lên một truyền thuyết:

Đất là nơi Chim về

Nước là nơi Rồng ớ

Lạc Long Quân và Âu Cơ

Sinh ra đồng bào ta trong bọc trứng

Hay

Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước...

  Là người Việt Nam, ai chẳng hiểu về truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên bất hủ; về câu chuyện cùa một đôi vợ chồng yêu nhau mà đầy bất hạnh đớn đau, để lại cho đất nước một dáng hình Vọng Phu khắc khoải đợi chờ.

  Bằng một câu thơ, Nguyễn Khoa Điềm vừa gợi được một câu ca dao, vừa nói được bài học qua câu ca dao đó:

Dạy anh biết yêu em từ thuở trong nôi

 Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội

  Đoạn trích, ta càng hiểu hơn vẻ giàu đẹp và tinh tế của tiếng Việt, có thể diễn tả được nhiều biến thái của tâm trạng con người.

Đoạn trích là những câu thơ có phần tự do nhưng vẫn đi vào lòng người, thấm thía ngay cả ở những lời tưởng khô cứng nhất:

Em ơi em,

Đất Nước là máu xương của mình

 Phải biết gắn bó và san sẻ

   Đoạn trích là một thế giới của ca dao, dân ca, vô cùng phong phú, có những câu mà tôi chưa biết hết nhưng tôi vẫn rất yêu nó bởi nó đã làm đa dạng hơn” phần Đất Nước” trong tôi. Có một nhà thơ đã viết rằng:

Tổ quốc đâu phải chỉ là cái hữu hình ở ngoài ta - đất đai biên giới

 Với cột mốc ngăn chia mà còn cả cảm thụ tâm hồn.

(Nghĩ về Tổ quốc - Hải Như)

Vâng! Đến bây giờ thì tôi thật thấm thía những điều mà nhà thơ này đã nói. Hãy lắng nghe tiếng nói vọng về của đất nước ngay trong chính tâm hồn bạn. Đó là tiếng nói của tâm hồn cha ông, của bản sắc văn hóa, của truyền thống tốt đẹp. Tổ quốc đang dắt ta đi trong mỗi chặng đường đời. Hãy làm cho Tổ Quốc trong bạn phong phú hơn bằng cách học tập, dựng xây, gìn giữ truyền thống.Cảm ơn Nhân dân ta đã làm nên Đất Nước. Cảm ơn Nguyễn Khoa Điềm đem đến cho tôi những bài học thật thấm thía và sâu sắc để từ đó tôi lớn lên nhiều, tự tin hơn trong cuộc sống bởi tôi biết luôn có đất nước bên tôi. Đất nước ta lớn lên không ngừng nhờ truyền thống cha ông.

Pautopski đa từng nói ”Niềm vui của nhà thơ chân chính là niềm vui của người mở đường  đến sứ sở của cái đẹp”. Phải chăng, Nguyễn khoa Điềm đã có được niềm vui ấy - niềm vui của người mở đường đến với Đất nước Nhân dân.