Câu 1. Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần và rút ra nhận xét.
* Sơ đồ:
- Nhận xét: Qua sơ đồ ta thấy tổ chức bộ máy quan lại và các đơn vị thời Trần được hoàn chỉnh hơn thời Lý, chứng tỏ chế độ tập quyền thời Trần được củng cố chặt chẽ hơn thời Lý.
Câu 2. So với thời Lý pháp luật thời Trần như thế nào?
So với thời Lý, nhà Trần rất quan tâm đến pháp luật để tăng cường và hoàn thiện hơn cơ quan pháp luật:
- Nội dung luật có thay đổi. Nếu như nội dung luật pháp thời Lý (bộ Hình thư) quy định chặt chẽ việc bảo vệ nhà vua và cung điện, nghiêm cấm việc giết trâu bò, bảo vệ sản xuất nông nghiệp thì pháp luật thời Trần xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản, quy định cụ thể việc mua bán đất.
- Ở nhà Lý không có cơ quan xử lí và thi hành pháp luật mọi việc do vua quyết định thì ở nhà Trần đặt cơ quan Thẩm hình viện để xét xử việc kiện cáo.
- Tất cả những việc đó, nhằm làm cho pháp luật nhà nước thực hiện nghiêm minh. Nhờ vậy, pháp luật thời Trần đã góp phần tích cực, có hiệu quả vào việc củng cố vương triều nhà Trần, ổn định xã hội và phát triển kinh tế.
Câu 3. Trình bày vài nét về thành tựu khoa học - kĩ thuật thời Trần và rút ra nhận xét?
- Quốc sử viện - cơ quan viết sử do Lê Văn Hưu đứng đầu. Năm 1272, ông biên soạn xong bộ Đại Việt sử kí gồm 30 quyển. Đây là bộ chính sử đầu tiên có giá trị của nước ta.
- Về quân sự: tác phẩm Binh thư yếu lược của Trần Hưng Đạo đánh dấu bước phát triển về lí luận quân sự của Đại Việt.
- Y học: người thầy thuốc Tuệ Tĩnh đã nghiên cứu cây thuốc nam, tổng kết việc chữa bệnh bằng thuốc nam trong nhân dân.
Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán là những nhà thiên văn học có những đóng góp đáng kể.
Hồ Nguyên Trừng và các thợ thủ công giỏi chế tạo được súng thần cơ, đóng các loại thuyền lớn.
Nhận xét: Qua những thành tựu về khoa học - kĩ thuật thời Trần, chúng ta nhận thấy khoa học - kĩ thuật thời Trần phát triển cao hơn nhiều so với thời Lý, khoa học - kĩ thuật đạt những thành tựu rực rỡ, sở dĩ có được điều đó là do giáo dục thời Trần phát triển và kết quả của ba lần kháng chiến chống xâm lược Mông - Nguyên đã giúp cho Trần Hưng Đạo đúc kết được những kinh nghiệm trong tác phẩm Binh thư yếu lược và Lê Văn Hưu đã biên soạn bộ Đại Việt sử kí, bộ chính sử đầu tiên có giá trị ở nước ta.
