Tập làm văn: Kể lại lời nói, ý nghĩ của nhân vật

I. Nhận xét

1. Tìm những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin.

Gợi ý:

Con đọc lại truyện Người ăn xin.

Trả lời:

Những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin.

* Những câu ghi lại ý nghĩ:

- Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành xấu xí biết dường nào !

- Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được chút gì của ông lão.

* Câu ghi lại lời nói:

- Ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả.

2. Lời nói và ý nghĩ của cậu bé nói lên điều gì về cậu ?

Gợi ý:

Con suy nghĩ và trả lời.

Trả lời: 

Lời nói và ý nghĩ của cậu bé cho thấy cậu là người giàu lòng nhân ái, biết thương người nghèo khó.

3. Lời nói, ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể sau đây có gì khác nhau ?

a) - Cháu ơi, cảm ơn cháu ! Như vậy là cháu đã cho lão rồi. - ông lão nói bằng giọng khản đặc.

b) Bằng giọng khản đặc, ông lão cảm ơn tôi và nói rằng như vậy là tôi đã cho ông rồi.

Gợi ý:

Con chú ý tới cách xưng hô trong hai câu.

Trả lời:

Lời nói và ý nghĩ của ông lão ăn xin.

Cách 1: Dẫn trực tiếp. Đây là nguyên văn lời của ông lão ăn xin. Vì vậy ông xưng lão và gọi cậu bé bằng cháu.

Cách 2: Dẫn gián tiếp. Người viết, người kể xưng tôi, gọi người ăn xin là ông lão.

II. Luyện tập

1. Tìm lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau:

Ba cậu bé rủ nhau vào rừng. Vì mải chơi nên các cậu về khá muộn. Ba cậu bàn nhau xem nên nói thế nào để bố mẹ khỏi mắng. Cậu bé thứ nhất định nói dối là bị chó sói đuổi.

Cậu thứ hai bảo :

- Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại.

- Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ. - Cậu thứ ba bàn.

TIẾNG VIỆT 2 (1988)

Gợi ý:

- Lời dẫn trực tiếp là lời kể nguyên văn.

- Lời dẫn gián tiếp là kể bằng lời kể của người kể chuyện.

Trả lời:

- Lời dẫn gián tiếp: (Cậu bé thứ nhất định nói dối là) bị chó sói đuổi.

- Lời dẫn trực tiếp:

+ Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại

+Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ

2. Chuyển lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn trực tiếp .

Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm. Bà lão bảo chính tay bà têm. Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm.

Gợi ý:

Con suy nghĩ và trả lời.

Trả lời:

*Câu 1:

Lời dẫn gián tiếp: "Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm"

Chuyển thành lời dẫn trực tiếp:

Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước:

- Xin cụ cho biết ai đã têm trầu này?

*Câu 2:

Lời dẫn gián tiếp: Bà lão bảo chính tay bà têm

Chuyển thành lời dẫn trực tiếp:

Bà lão thưa:

- Tâu bệ hạ, trầu do chính già têm đấy ạ!

*Câu 3:

- Lời dẫn gián tiếp: Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm

- Chuyển thành lời dẫn trực tiếp:

Nhà vua không tin, gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật:

- Thưa, đó là trầu do con gái già têm.

3. Chuyển lời dẫn trực tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn gián tiếp - Bác thợ hỏi Hòe :

- Cháu có thích làm thợ xây không ?

Hòe đáp :

- Cháu thích lắm ! 

TIẾNG VIỆT 2 (1988)

Gợi ý:

Con suy nghĩ và trả lời.

Trả lời:

* Câu 1:

- Lời dẫn trực tiếp:

Bác thợ hỏi Hòe:

- Cháu có thích làm thợ xây không?

Chuyển thành lời dẫn gián tiếp:

Bác thợ hỏi Hòe có thích là thợ xây không?

* Câu 2:

- Lời dẫn trực tiếp:

Hòe đáp:

- Cháu thích lắm!

Chuyển thành lời dẫn gián tiếp:

Hòe đáp rằng hòe thích lắm