Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

* Bố cục ( 3 đoạn )

- Đoạn 1 (Từ đầu đến “bèn xin hoà”) : An Dương Vương được thần giúp xây thành, chế nỏ để bảo vệ đất nước.

- Đoạn 2 ( Tiếp đó đến “Dẫn vua xuống biển”): Cảnh mất nước nhà tan.

- Đoạn 3 ( Còn lại ): Thái độ, tình cảm của nhân dân đối với An Dương Vương, Mị Châu và Trọng Thủy. 

* Nội dung

- Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy là một cách giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc. Qua đó, nhân dân ta muốn nêu lên bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng và chung, giữa nhà với nước, giữa cá nhân và cộng đồng. 

Câu 1:Dựa theo cốt truyện và hãy tìm những chi tiết liên quan đến nhân vật An Dương Vương. Trên cơ sở các chi tiết anh chị hãy phân tích:

a. Do đâu mà An Dương Vương được thần linh giúp đỡ? Kể về sự giúp đỡ thần kì đó, dân gian muốn thể hiện cách đánh giá như thế nào về nhà vua.

b. Sự mất cảnh giác của nhà vua được biểu hiện thế nào?

c. Sáng tạo chi tiết Rùa Vàng, Mị Châu, ... nhân dân muốn biểu lộ thái độ, tình cảm gì đối với nhân vật lịch sử An Dương Vương và việc mất nước Âu Lạc?

Trả lời:

a. ADV được thần linh giúp đỡ bởi đây là vị vua yêu nước (có ý thức xây thành bảo vệ đất nước, có ý chí khi thành đổ nhiều lần vẫn không bỏ cuộc) và biết coi trọng thần linh, dốc lòng dốc sức xây thành (lập đàn cầu đảo, kính cẩn trọng đãi Rùa Vàng).

- Kể về sự giúp đỡ thần kì đó, nhân dân bày tỏ thái độ trân trọng, tự hào, ngợi ca của nhân dân đối với vị vua yêu nước thương dân, có tầm nhìn xa trông rộng.

b. Sự mất cảnh giác của ADV thể hiện ở việc chấp nhận cho con trai của giặc làm phò mã, lọt vào làm nội gián, khi giặc đến còn có thái độ ỉ lại vào vũ khí mà không đề phòng.

c. Sáng tạo những chi tiết về Rùa Vàng, Mị Châu và nhà vua chém đầu con gái, nhân dân biểu lộ thái độ cảm thông đối với nhà vua và giải thích về việc mất nước Âu Lạc nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước.

Câu 2 :Về việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thủy xem nỏ thần, có hai cách đánh giá như sau:

- Mị Châu làm vậy chỉ là thuận theo tình cảm vợ chồng mà bỏ quên nghĩa vụ với đất nước.

- Mị Châu làm theo ý chồng là lẽ tự nhiên, hợp lí

Ý kiến riêng của anh (chị) thế nào?

Trả lời:

- Việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thủy xem nỏ thần là chỉ thuận theo tình cảm vợ chồng mà quên nghĩa vụ với đất nước.

- Mị Châu vì nhẹ dạ cả tin mà vô tình mắc bẫy kẻ thù.

Câu 3 :Mị Châu bị Rùa Vàng kết tội là giặc, lại bị vua cha chém đầu, nhưng sau đó, máu nàng hóa thành ngọc trai, xác nàng hóa thành ngọc thạch. Hư cấu như vậy, người xưa muốn bày tỏ thái độ và tình cảm thế nào đối với nhân vật Mị Châu và muốn gửi gắm gì đến thế hệ trẻ muôn đời sau.

Trả lời:

- Chi tiết Mị Châu bị Rùa Vàng kết tội là giặc, lại bị vua cha chém đầu: nhân dân phê phán và thẳng thắn kết tội, bắt nàng phải trả giá cho lỗi lầm lịch sử của mình.

- Chi tiết máu nàng lại hóa thành ngọc trai, xác hóa thành ngọc thạch (kiểu hóa thân kéo dài sự sống): nhân dân thể hiện sự bao dung, vị tha, thấu hiểu cho sự ngây thơ, trong trắng của Mị Châu khi vô tình phạm tội.

=> Cách đánh giá và phân xử thấu tình đạt lí của nhân dân. Qua đó, nhân dân muốn để lại bài học cho trai gái nước Việt muôn đời về mối quan hệ giữa nhà và nước, riêng và chung.

Câu 4 :Trọng Thủy gây nên sự sụp đổ cơ đồ Âu Lạc và cái chết cho Mị Châu. Vậy anh (chị)  hiểu như thế nào về hình ảnh "ngọc trai  - giếng nước"?

Trả lời

 Hình ảnh hư cấu ngọc trai – giếng nước thể hiện cách nhìn của nhân dân:

- Chi tiết ngọc trai ứng với lời khấn của Mị Châu trước khi chết nhằm chiêu tuyết cho danh dự, chứng thực tấm lòng trong sáng của nàng.

- Chi tiết giếng nước có hồn Trọng Thủy hòa cùng nỗi hối hận là sự chứng nhận cho mong muốn hóa giải tội lỗi của hắn.

- Chi tiết ngọc trai đem rửa trong giếng nước lại càng sáng đẹp nói lên rằng Trọng Thủy đã tìm được sự hóa giải trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới bên kia.

Câu 5 :Từ những điều đã phân tích, anh (chị) hãy cho biết đâu là "cốt lõi lịch sử" của truyện và cốt lõi lịch sử đó được dân gian thần kì hóa như thế nào?

Trả lời:

- Cốt lõi lịch sử của truyện bao gồm: nước Âu Lạc vào thời An Dương Vương đã được dựng lên, có thành cao, hào sâu, vũ khí đủ mạnh để chiến thắng cuộc xâm lược của Triệu Đà nhưng sau đó bị rơi vào tay kẻ thù (ngày nay còn nhiều di tích của những sự thật lịch sử này: dấu vết thành Cổ Loa ở Đông Anh, hiện vật bằng đồng đào được ở Cổ Loa, đền thờ ADV, am thờ Mị Châu,…).

- Chi tiết Rùa Vàng giúp đỡ nhằm thần kì hóa chiến công xây thành, chế nỏ của dân tộc mà đứng đầu là ADV; những chi tiết về mối tình Trọng Thủy – Mị Châu (cho xem nỏ thần, dặn dò, rắc áo lông ngỗng…); chi tiết Rùa Vàng kết tội Mị Châu và đón ADV xuống biển và chi tiết hóa thân của Mị Châu nhằm giải thích lí do mất nước Âu Lạc là sự thần kì hóa nhằm tôn vinh dân tộc, hạ thấp kẻ thù, giải thích rõ nhà vua và đất nước không kém cỏi mà vì kẻ thù dùng thủ đoạn hèn hạ, xảo trá.