Liên kết các đoạn văn trong văn bản

Câu 1 phần I trang 50 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Hai đoạn văn sau đây có mối liên hệ gì không ? Tại sao ?

Trả lời:

- Đoạn 1 tả cảnh âm thanh Mĩ Lí trong ngày tựu trường.

- Đoạn 2 nêu cảm giác của nhân vật "tôi" một lần ghé qua thăm trường trước đây.

- Hai đoạn văn trên không có mối liên hệ gì. Bởi vì đoạn văn phía trên đang nói về sân trường làng Mỹ Lí, đoạn văn phía sau lại nói tới kỉ niệm nhìn thấy trường khi đi qua làng Hòa An bẫy chim của nhân vật tôi.

Câu 2 phần I trang 50 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Đọc lại hai đoạn văn của Thanh Tịnh và trả lời câu hỏi.

Trả lời:

a) Cụm từ trước đó mấy hôm bổ sung ý nghĩa gì cho đoạn văn thứ hai ?

Cụm từ “trước đó mấy hôm” giúp nối kết đoạn văn phía dưới với đoạn văn phía trên về mặt ý nghĩa thời gian. Tạo nên sự liên tưởng cho người đọc với đoạn văn trước.

b) Theo em, với cụm từ trên, hai đoạn văn đã liên hệ với nhau như thế nào ?

Việc thêm cụm từ đã tạo nên sự gắn kết chặt chẽ giữa 2 đoạn văn với nhau, làm cho 2 đoạn liền ý liền mạch.

c) Cụm từ trước đó mấy hôm là phương tiện liên kết đoạn. Hãy cho biết tác dụng của việc liên kết đoạn trong văn bản.

Cụm từ trên là phương tiện liên kết đoạn. Vậy, tác dụng của liên kết đoạn trong văn bản là để thể hiện quan hệ ý nghĩa các đoạn, làm chúng liền mạch với nhau.

II - Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản

Câu 1 phần II trang 51 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Dùng từ ngữ để liên kết các đoạn văn.

Trả lời:

a) Đọc hai đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới

- Hai khâu trong quá trình lĩnh hội và cảm thụ tác phẩm văn học là : tìm hiểu và cảm thụ.

- Từ ngữ liên kết trong 2 đoạn văn : sau ... là ...

- Kể thêm các phương tiện liên kết có quan hệ liệt kê : trước tết, đầu tiên, cuối cùng, sau nữa, một mặt, mặt khác, một là, hai là, thêm vào đó, ngoài ra,...

b) - Quan hệ ý nghĩa giữa 2 đoạn văn : sự tương phản, đối lập khi chưa đi học và khi đi học của nhân vật "tôi"

- Từ ngữ liên kết 2 đoạn văn : nhưng

- Kể thêm các phương tiện liên kết đoạn văn mang ý nghĩa đối lập tương phản : trái lại, tuy vậy, ngược lại, thế mà, ...

c) - Từ "đó" là đại từ

- Các đại từ có tác dụng thay thế để liên kết đoạn : đó, này, ấy, vậy...

d) - Mối quan hệ ý nghãi của 2 đoạn văn : tổng kết, khái quát.

- Từ ngữ liên kết trong hai đoạn văn : nói tóm lại

- Kể thêm các phương tiện liên kết mang ý nghĩa tổng kết, khái quát : tóm lại, nhìn chung, tổng kết lại, nói tóm lại, ...

Câu 2 phần II trang 52 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Dùng câu nối để liên kết các đoạn văn.

Trả lời:

- Câu liên kết giữa 2 đoạn văn : "Ái dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấy !"

- Câu này có tác dụng liên kết vì nó nối nội dung các đoạn văn với nhau.

Ghi nhớ : 

- Khi chuyển từ đoạn văn này sang đoạn văn khác, cần sử dụng các phương tiện liên kết để thể hiện quan hệ ý nghĩa của chúng.

- Có thể sử dụng các phương tiện lienekeets chủ yếu sau đây để thể hiện quan hệ giữa các đoạn văn :

+ Dùng từ ngữ có tác dụng liên kết : quan hệ từ, đại tử, chỉ từ, các cụm từ thể hiện ý liệt kê, so sánh, đối lập, tổng kết, khái quát, ...

+ Dùng câu nối.

III - Luyện tập

Câu 1 trang 53 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Tìm các từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn trong những đoạn trích sau và cho biết chúng thể hiện quan hệ ý nghĩa gì.

Trả lời:

a) Từ nối ” Nói như vậy” : quan hệ suy luận, giải thích.

b) Từ “Thế mà” : quan hệ tương phản.

c) Từ “cũng cần” nối đoạn 1 với đoạn 2: mối quan hệ tăng tiến.

Từ “tuy nhiên” nối doạn 2 với đoạn 3: quan hệ tương phản

Câu 2 trang 54 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Chép các đoạn văn sau vào vở bài tập rồi chọn các từ ngữ hoặc câu thích hợp (cho trong ngoặc đơn) điền vào chỗ trống /.../ để làm phương tiện liên kết đoạn văn.

Trả lời:

a) Từ đó

b) Nhìn chung

c) Nhưng

d) Thật khó trả lời

Câu 3 trang 55 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Hãy viết một số đoạn văn ngắn chứng minh ý kiến của Vũ Ngọc Phan : "Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo". Sau đó, phân tích các phương tiện liên kết đoạn văn em sử dụng.

Trả lời:

Có thể tham khảo đoạn văn sau 

Nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Phan nhận định: “Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”, đây là một trong những đoạn trích đặc sắc nhất đúng với tên gọi “Tức nước vỡ bờ”.

Đầu tiên, tác giả xây dựng nên tình huống truyện đặc sắc tái hiện không khí thu thuế ngột ngạt ở vùng quê nghèo Đông Xá trong đó gia đình chị Dậu thuộc vào cảnh cùng đường lại còn phải đóng thêm suất sưu thuế cho người em chồng đã mất. Chính vì thế chị Dậu phải bán con bán cả đàn chó để lo tiền đóng sưu, anh Dậu bị trói đánh tới ngất đi, vừa về nhà thì bọn cai lệ đã hùng hổ xông tới. Chúng sầm sầm tiến vào nhà roi song, tay thước định trói anh Dậu. Chị Dậu khẩn thiết van xin khất sưu nhưng với bản tính hung hãn của những kẻ lòng lang dạ thú chúng “bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch”, ‘tát một cái đánh bốp”. Không thể chịu nhịn, chị Dậu “nghiến hai hàm rằng”, túm lấy cổ tên cai lệ rồi ấn dúi hắn ra cửa. Hắn ngã chỏng quèo nhưng miệng vẫn thét trói vợ chồng chị Dậu. Người nhà lý trưởng sấn sổ bước tới giơ gậy đánh chị nhưng cũng bị chị túm cổ lẳng ra ngoài thềm. Đây là đoạn cao trào nhất trong tác phẩm: một người phụ nữ cam chịu nay đã biết đứng lên phản kháng, đó cũng là sức mạnh tiềm tàng của những con người nhỏ bé bị áp bức trong xã hội thực dân phong kiến cũ.

Như vậy, "cái tuyệt khéo" ở đây khi tác giả thành công trong việc miêu tả tâm lý nhân vật, tạo dựng ngôn ngữ của tác giả, đối thoại… Đoạn trích tô đậm thêm phẩm chất của người phụ nữ nông dân đảm đang, thương chồng con đồng thời luôn cháy trong mình tinh thần phản kháng mạnh mẽ trước bạo tàn, bất công.