Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Câu 1 trang 73 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :

Trả lời:

- Các yếu tố miêu tả :

+ Xe chạy chầm chậm. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe tôi ríu cả chân lại.

+ Mẹ tôi không còm cõi xơ xác như cô tôi nói.

+ Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má.

+ Hơi quần áo của mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn… thơm tho lạ thường.

- Các yếu tố biểu cảm :

+ Tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở.

+ Hay tại sự sung sướng bỗng chốc được trông thấy cái hình hài… sung túc ?

+ Tôi thấy những cảm giác ấm áp… khắp da thịt.

+ Phải bé lại và lăn vào lòng… êm dịu vô cùng.

Các yếu tố miêu tả biểu cảm và tự sự không đứng tách riêng mà đan xen vào nhau : vừa kể, vừa tả và biểu cảm.

Câu 2 trang 73 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :

 Trả lời:

- Các yếu tố miêu tả giúp cho việc kể lại cuộc gặp gỡ giữa 2 mẹ con thêm sinh động, với tất cả màu sắc, hương vị, hình dáng, diện mạo của sự việc, nhân vật... như hiện lên trước mắt người đọc.

- Yếu tố biểu cảm giúp người viết thể hiện được rõ tình mẫu tử sâu nặng, buộc người đọc phải xúc động, trăn trở, suy nghĩ trước sự việc và nhân vật.

Các yếu tố miêu tả và biểu cảm này làm cho ý nghĩa của truyện càng thêm thấm thía và sâu sắc. Nó cũng giúp tác giả thể hiện được thái độ trân trọng và tình cảm yêu mến của mình đối với nhân vật và sự việc.

Câu 3 trang 73 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Bỏ hết các yếu tố kể trong đoạn văn trên, chỉ để lại các câu văn miêu tả và biểu cảm thì đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng ra sao ? (Nó có thành "chuyện" không ? Vì sao ?). Tự rút ra nhận xét về vai trò của yếu tố kể người và việc trong văn bản tự sự. 

Trả lời:

Nhận xét :

Nếu bỏ hết các yếu tố kể trong đoạn văn trên chỉ để lại các câu văn miêu tả và biểu cảm thì không có chuyện. Bởi vì cốt truyện là do sự việc và nhân vật cùng với những hành động chính tạo nên, các yếu tố miêu tả và biểu cảm chỉ có thể bám vào sự việc và nhân vật mới phát triển được.

Ghi nhớ :

- Trong văn bản tự sự, rất ít khi các tác giả chỉ thuần kể người, kể việc (kể chuyện) mà khi kể thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm.

- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho việc kể chuyện sinh động và sâu sắc hơn.